Zero emissiezone wordt ingevoerd zoals afgesproken

De gemeenten Rotterdam, Amsterdam, Leiden en Tilburg zijn de afgelopen weken namens 14 steden meerdere keren in gesprek geweest met staatssecretaris Jansen over de motie rond de zero emissiezone. Hoewel de gesprekken nog niet waren afgerond, heeft de staatssecretaris vandaag de ministerraad een voorstel laten vaststellen over hoe hij de motie wil uitvoeren. De gemeenten zijn niet akkoord met dit voorstel en overrompeld door de manier van werken. Dat maakt dat de 14 gemeenten die de zero emissiezone op 1 januari 2025 invoeren tot de conclusie zijn gekomen de zones ongewijzigd in te voeren.

De gemeenten hebben constructief en eensgezind met de staatsecretaris meegedacht over hoe zij tot elkaar konden komen, ondanks dat het instellen van de uitstootvrije zones de bevoegdheid van de gemeenten is. De gemeenten waren niet bereid tot uitstel, maar hebben wel meegedacht over oplossingen om aan de zorgen van de Kamer tegemoet te komen. Ook is meegedacht over andere manieren om ondernemers te helpen. De staatssecretaris was helaas onvoldoende bereid om een stap in de richting van de gemeenten te zetten ondanks dat de onafhankelijk toets van Berenschot, die op verzoek van de Kamer is uitgevoerd uitwees dat gemeenten en ondernemers klaar zijn voor de invoering.

Betrouwbare overheid voor ondernemers
Tijdens de gesprekken heeft de staatsecretaris het voorstel gedaan om een jaar lang niet te handhaven op de invoering van de zero emissiezone. De gemeenten hebben tijdens de gesprekken aangegeven dat dit leidt tot onbetrouwbaar bestuur richting alle bedrijven en ondernemers die wel al hebben geïnvesteerd of een ontheffing hebben aangevraagd. Dit onderdeel uit het voorstel zorgt ervoor dat de invoering in feite een jaar wordt uitgesteld. Daarmee komen gemeenten afspraken niet na. Afspraken die al heel lang geleden zijn gemaakt met de ondernemers. Vele ondernemers raken door dit voorstel benadeeld. We benadelen hiermee ondernemers die al hebben geïnvesteerd, maar ook ondernemers die al een ontheffing hebben aangevraagd. Er zijn dus door velen al kosten gemaakt.

Wethouder Ashley North gemeente Leiden: “Ik ben trots op hoe gemeenten constructief het gesprek zijn aangegaan met de staatsecretaris. Dit alles met oog voor onze ondernemers en de leefbaarheid in onze steden. We waren bereid tot het maken van nadere afspraken maar de staatssecretaris vraagt het onmogelijke. Onmogelijk omdat vele ondernemers door het voorstel van de staatssecretaris gedupeerd
raken, maar ook onmogelijk omdat het ten koste gaat van de betrouwbaarheid van gemeenten. Daarnaast roepen bracheorganisaties juist op om niet uit te stellen en om vast te houden aan een ongewijzigde invoering.”

Wethouder Pascal Lansink-Bastemeijer gemeente Rotterdam: “De invoering van de zero emissiezone kent een jarenlang voorbereidingsproces, waarbij de inrichting van de zone, de grootte van zone en alle regels rondom de zone nauw zijn afgestemd met lokale ondernemersverenigingen en landelijke brancheorganisaties als TLN, Evofenedex, VNO-NCW, Horeca en Techniek Nederland. Daarbij kunnen ondernemers met schonere dieselvoertuigen nog enkele jaren doorrijden, zijn er diverse overgangsregelingen en uitzonderingen en zijn er ontheffingen in kader van dreigend faillissement/economische omstandigheden. We zien aan de hand van kentekengegevens en weten uit diverse gesprekken met ondernemers dat een grote groep ondernemers al is voorbereid en heeft geïnvesteerd.”

Bevoegdheden lokale overheid
Door het mengen in de bevoegdheden van gemeenten wordt het lokale gezag ondermijnd. Daarnaast zijn de brancheorganisaties niet bij de gesprekken over de motie betrokken, waarmee de samenwerking tussen gemeenten en het bedrijfsleven van de afgelopen jaren teniet worden gedaan. Dit zorgt voor een beeld van een onbetrouwbare overheid.

Duidelijkheid & redelijkheid naar ondernemers
Een lichtpuntje in reactie van de staatssecretaris is dat het Rijk inziet dat de invoering op 1 januari 2025 plaatsvindt. De branche vraagt om duidelijkheid en eensgezindheid. Gemeenten willen die duidelijkheid geven en zijn niet van plan om een maand voor de start afspraken overboord te gooien. Dus we kunnen niet anders dan zonder medewerking van de staatssecretaris doorgaan met de invoering van de
uitstootvrije zones. Ook voor gemeenten is het van cruciaal belang dat ondernemers mee kunnen in de overgang naar schoon vervoer. Gemeenten wijzen er dan ook op dat er vele ontheffingen en overgangsregelingen zijn, zodat ondernemers zo goed mogelijk ondersteund worden om de overstap te maken. Vanaf 1 januari 2025 geldt de zone enkel voor de meest vervuilende vormen van diesel. Pas in de jaren die volgen worden schonere diesels stap voor stap geweerd. Al die tijd hebben ondernemers die onvoldoende middelen voor een voertuig recht op een ontheffing, zodat zij goed kunnen blijven ondernemen in onze (binnen)steden.

Belang van de invoering
Vanaf 1 januari 2025 stellen 14 gemeenten een zero-emissiezone in voor vracht- en bestelauto’s. Om de leefbaarheid en luchtkwaliteit in de binnensteden te verbeteren, zodat het er prettig wonen en winkelen is. Vanaf dan mogen vracht- en bestelauto’s voor goederenvervoer alleen de zone inrijden als ze geen schadelijke stoffen uitstoten. Tot 2030 geldt een overgangsregeling, daarnaast zijn er vrijstellingen en
ontheffingen. In veel binnensteden komt een derde van de uitstoot van roet van vrachtvervoer. Een manier om hier iets aan te doen, is inzetten op bevoorraden zonder uitstoot door vracht- en bestelverkeer. Hiermee zorgen we voor schonere lucht, minder vervoersbewegingen en blijft de binnensteden verkeersveilig en goed bereikbaar.